Jainizmin Ahlak Kuralları

Caynist İbadet ve Ahlak öğretileri

Ana Sayfa Dünya Dinleri Uzakdoğu Dinleri Janizm / Caynacılık Caynist İbadet ve Ahlak öğretileri Jainizmin Ahlak Kuralları

Sende Paylaş

Jainizmin Ahlak Kuralları

Yazan : @Dünya Dinleri Tarih : 25 Aralık 2017Kategori : Caynist İbadet ve Ahlak öğretileri Yorumlar : 0 Okunma : 6391 Beğen : 0

Karma ve Tenasüh (Reenkarnasyon) inancının doğrudan bir sonucu olan Jainizmin ahlak kuralları, Mahavira’ya isnad edilen kutsal metinlere dayandırılır. Ahlak kuralları, rahip ve rahibeler dışındaki sıradan vatandaşlar için bile oldukça ağırdır.

Caynacılığın ahlak kuralları, kişinin kendi ruhuna Karmik maddelerin akışını engelleyen ve kurtuluşa erişmesini sağlayan hususlardır. Bunun için gerek rahip ve rahibeler, gerekse Sravaka (Dinleyici)’lar ve Upasak (Hizmetçi)’lar olarak isimlendirilen laik kadın ve erkek Jainistler tarafından yerine getirilmesi gereken feragat kuralları vardır ki, bunlar "vrata ” (yemin)’lar olarak açıklanmıştır.

Rahip, rahibe ve keşişler tarafından yapılan yeminler; “mahavrata” (büyük yemin)’lar, laik kadın ve erkekler tarafından yapılan yeminler ise “anuvrata ” (küçük yemin)’lar olarak isimlendirilmiştir. Laik kadın ve erkekler tarafından yapılan yeminlerin anuvrata’lar olarak isimlendirilmesi; rahip, rahibe ve keşişler tarafından yapılan mahavrata’lardan çok daha ılımlı olması sebebiyledir.

Jain ahlakının temellerini oluşturan bu iki yemin çeşidi, ruhbanların ve aile reislerinin ruhi gelişmelerini kolaylaştıran hususlar olarak mütalaa edildiklerinden Jainist müntesipler tarafından titizlikle uygulanmaya çalışılmaktadır.Ruhbanlar "samvara”yı kazanmaya çalışırlar. Bunun gerçekleşmesi için ta kip ettikleri ruhani yol; aşağıda birer birer sayılan ahlaki davranış pratiklerin yapılması vasıtasıyla gerçekleşecek olan Karmik maddelerin akışının kesilmesini sağlayan yol olarak tanımlanmıştır.

Bu ahlaki davranış pratikleri şunlardır:

1. “Denetim”: Zihni, şifahi ve bedeni aktivitelerin üçlü denetimini sağlamak

2. Beş kat “Dikkatlilik”: Yürürken, iş yaparken, konuşurken, dinlenirken ve salgı fonksiyonlarını icra ederken, yaşayan varlıklara zarar vermemek için beş kat dikkatli olmak

3. Dasa-dharma - On kat “Dürüstlük”: Sabırlılık, alçak gönüllülük/tevazu, doğruluk, saflık/masumluk, doğruluk/dürüstlük, iradelilik, zahidlik, feragat, gönüllü yoksulluk ve ruhani itaat.

4. Anupreksas reksasreksas-Oniki zihni “Tefekkür”: Nesnelerin sürekli olmaması, insanın acizliği, tenasühünün sebebi, bu devredeki her bir varlığın dinmeyen yalnızlığı, beden ve ruh arasındaki temel farklılıklar, bedenin kirliliği, karmik madde akışı’nın varlığı, böylesi bir akışı durdurabilmenin vasıtaları, karmik maddeyi defetmenin yani karmik maddeden kurtulmanın yolları, bir tanrının yardımı olmaksızın her kişinin kendi kurtuluşundan sorumlu olduğu gerçeği, aydınlanmanın nadirliği ve hakikat yani Jainler tarafından takdim edilen özellikle Ahimsa gibi öğretilerin ger- çekliği üzerinde tefekkür etmek.

5. Yirmiiki “Tecrübe”: Dini hayatın tabiatında varolan açlıktan mahcubiyete kadar sıralanan tecrübe. Bu ahlaki davranış pratiklerini yerine getiren keşiş, sonunda göstermiş olduğu kararlılık ve yaşadığı zühd hayatı vasıtasıyla Karma’nın kalıntılarını bertaraf ederek kurtuluşa erecektir.

Bir Jain ( Cayna) aile reisinin muhtaç olduğu faziletlerin listesi Jainist gelenek ve literatürde çok dikkatli bir şekilde belirtilmiştir. Bazı listeler, ruhban olmayan laiklerin uymak zorunda olduğu otuzbeş ahlak kuralını içerir. Jainlerin ahlak kuralları çerçevesinde yerine getirdikleri beş yemin şunlardır:

1. Ahimsa-Şiddetsizlik: Hiçbir canlı varlığa zarar vermemek, incitmemek ve öldürmemek. Ne kişisel kavgalarda, ne savaşta, ne de yiyecek veya spor için ne de fenni amaçlarla canlı hayvanların kobay olarak kullanımı suretiyle bilgi geliştirmek için ve ne de bir sineklik ile bir böceği vurarak ezmek suretiyle şahsi bir konfor ve rahatlık sağlamak amacıyla olsun hiçbir canlıyı öldürmemek.

2. Satya-Doğruluk: Yalan söylememek. Hangi sebeple olursa olsun yalan ve yanlış beyanatta bulunmamak.

3. Asteya veya Achavrya- Dürüstlük: Hırsızlık etmemek. Yani sadece meşru yollarla ve kanunlara uygun işler yapmak suretiyle kazanılmış maddi zenginliğe sahip olmak. Kişinin kendisine verilmeyen şeyi almaması, hırsızlık etmemesi, gümrük kaçakçılığı, kalpazanlık (sahte para basmak) ve hatalı ölçü ve tartı aletleri kullanmaktan kaçınması.

4. Brahmacharya - Zina yapmamak: Bütün yasaklanmış olan seksüel aktivitelerden geri kalmak. Seks arzusunu kontrol ederek kişinin sadece kendi eşiyle yetinmesi ve eşlerin birbirine sadık kalması ve bir de mümkün olduğunca az cinsi münasebette bulunmak.

5. Aparigraha- Az bir mal ile yetinmek: Maddi zenginliğe olan bağlılık ve sevgiden feragat ederek mal-mülk sahibi olmayı en aza indirmek suretiyle mal-mülk edinmede bir sınırlama yapmak.

Bir altıncı yemin ise, karanlıkta istemeyerek de olsa herhangi bir haşarata zarar vermek, onu incitmek veya öldürmekten kaçınmak maksadıyla hava karar dıktan sonra akşamleyin veya gece karanlığında herhangi bir şey yeyip içmemektir.

Bütün bu yeminlerin dışında bedeni hareketleri kısıtlayan diğer yedi yemin şunlardır: Herhangi bir kişiyle karşılaşma, eşyaları kullanma, düşünce, söz ve amelle ilgili hususlarda dikkatli olma, meditasyon için saatlerce hareketsiz kalma, uzun süreli oruç tutma ve Jain müntesiplerine misafirperverlik gösterme.

Saddhu, zahid ve keşişlerin bu yeminlere çok titiz bir şekilde riayet etmesi gerekir. Bu kişiler, fakirliğe ve bir kadınla konuşmama veya ona bakmama gibi çok ağır hususları da içine alan tam bir iffet hayatına yemin ederler. Ayrıca yürürken, konuşurken, herhangi bir şeyi yiyip-içerken ve bir şeyi tutarken azami derecede dikkatli olmaları, hiçbir şeye tamah etmemeleri, onlara karşı büyük sevgi ve aşk beslememeleri gerekir. Bunlardan başka, yılda bir defa saçlarını kökünden koparması ve bedeninin kontrolü altına girmemesi, hayatını ya bir manastırda veya gezgin-dilenci olarak geçirmesi gerekir. Kadın zahidler, erkeklerin yaşadığı gibi bir hayata sahip olurlarsa, yüksek bir onura ulaşabilirler.

Laikler ahlak kuralları çerçevesinde, öldürmemeyi gerektiren iş kanunlarını yerine getirmelidirler. Onlar, cömert olmalı, elbiselerinde ve davranışlarında mütevazı olmalı, güzel ortaklıklar kurmalı, bütün aşırılıklardan sakınmalı, evlenmeli ve evlilik (karı-koca) ilişkileri çerçevesinde kendilerini tatmin etmeli, günlük olarak kutsal kitapları okumalı ve iyilik yapmak için uygun zamanları ve elverişli durumları kaçırmamalıdır. Yine laikler “ mula-guna ” denilen sekiz kurala ve oniki tövbeye uymak zorundadırlar.

Mula-gula kuralları; et, bal, meyve yememek, şarap içmemek ve geceleri yemek yememek gibi kurallardır. Oniki tövbe ise; kaba şiddete, kaba yalana, kaba hırsızlığa başvurmamak, karısından hoşnut olmak, az mülk edinmek, hareket alanını dar tutmak, incitici cezalardan kaçınmak, eğlendirici ve ferahlık verici nes- nelerden uzak durmak, ağırbaşlılık, keşişleri örnek alarak bir süre oruç tutmak, keşişlere ve başkalarına hediye vermek, fiziksel sebeplerle yeminlere riayet edemeyecek duruma gelindiğinde kendini aç bırakarak gönül rızasıyla ölmektir.