İslam Dini Tarikatları

Kahve İçmeyi İcad Eden Ayderusiyye Tarikatı

Kahve İçmeyi İcad Eden Ayderusiyye Tarikatı
Yazan : @Dünya Dinleri Tarih : Kategori : İslam Dini Tarikatları Yorumlar : 0 Okunma : 3380 Beğen : 0

Ebu Bekir b. Abdullah el-Ayderus’a (ö. 914/1508) nisbet edilen bir tarikat. Zebidi, İkdü’l-cevher’de (s. 90) ve İthafü’l-aśfiyada (s. 246) bu tarikatı, Ebu Medyen el-Mağribi’ye (ö. 873/1469) nisbet edilen Medyeniyye tarikatının Yemen şubesi olarak göstermektedir. Haririzade ise Ayderûsiyye’nin kurucusunun Abdullah b. Ebu Bekir es-Sekran (ö. 865/ 1461) olduğunu belirtmekte ve bu tarikatı Aleviyye’nin bir kolu saymaktadır (Tibyan, II, vr. 303ª). Ayderusiyye’yi Kübreviyye ’nin Yemen kolu kabul edenler de vardır.

Tarikatın kurucusu Ebu Bekir b. Abdullah el-Ayderus Yemen’in en büyük velilerinden olup Aden’in manevi koruyucusu kabul edilir. Müridlerinden Muhammed b. Ömer Bahrak, Mevahibü’l-kuddus fi menakıbi İbni’l-Ayderus adıyla kendisine dair birmenakıbname yazmıştır. Bu tarikatın şeyhleri Gazzali’nin İhyaü ulumi’d-din’ine çok büyük önem vermekle beraber İbnü’l-Arabi’nin el-Fütuhatü’l-Mekkiyye’si ile Fususü’l-hikem’ini de okumayı ihmal etmezler. Kur’an ve hadise bağlı kalmaya dikkat ederler; ayrıca semaa da büyük önem verirler. Tarikatın usul, adab ve erkanına, şeyhlerin keşf ve kerametlerine dair birçok menakıbname yazılmıştır. Abdurrahman b. Mustafa el-Ayderus’un en-Nefhatü’l-Medyeniyye fi’l-ezkari’l-kalbiyye ve’r-ruhiyye ve’s-sırriyye fi’t-tarikati’l-Ayderusiyye adlı eseri Haririzade tarafından iktibas edilmiştir. Bir Yemen tarikatı olan Ayderusiyye, Ayderus ailesine mensup mutasavvıflar tarafından Hicaz, Suriye ve Mısır’a getirilmiş ve bu bölgelerde yaygınlık kazanmıştır.

Gazzi ve İbnü’l-İmad gibi müellifler kahve içme adetinin bu tarikatın kurucusu Ebu Bekir b. Abdullah tarafından başlatıldığını zikrederler. Kahve kullanmayı Ali b. Ömer eş- Şazeli’nin (ö. 821/ 1418) veya fakih Muhammed b. Said’in (ö. 875/1471) icat ettiklerine ve Afrika’dan getirip Arabistan’da tanıttıklarına dair rivayetler bulunmakla birlikte onun Yemen sufileri ve özellikle Ayderusiler arasında yaygın olarak kullanıldığı, hatta tasavvufi ve dini bir mahiyete sokulduğu muhakkaktır. Yemen sufileri, gece yapılan zikir meclisleri ve ibadetler de uykuyu kaçırmak, sinirleri uyarmak, rehavet ve gafleti gidermek ve bu şekilde müridlerin tarikat ayinlerine daha canlı ve istekli bir şekilde katılmalarını sağlamak için onlara kahveyi tavsiye ediyorlardı. Hatta kahvenin bu gaye için yaratıldığını, ondan faydalanmanın hayırlı biriş olduğunu, zira kalbin açılışını (inşirah) sağladığını söylüyor ve esrar alemini örten perdelerin kalkmasına, ilahi alemin temaşa edilmesine, büyük ruhi ve manevi zevklerin hasıl olmasına vesile olduğunu ileri sürüyorlardı. Bu gaye ile içilen kahveye “sufi kahvesi” veya “manevi kahve” deniliyordu. Ali b. Ömer eş-Şazeli’nin zemzem gibi kahvenin de her derde deva olduğunu, hangi niyetle içilirse ona yaradığını söylediği nakledilir. Hayatının son yıllarında ağzına kahveden başka bir şey koymamış olan Ahmed b. Alevi Ba Cahdeb (ö. 973/1565), “vücudunda bir miktar kahve olduğu halde ölen bir kimsenin cehenneme gitmeyeceği” görüşünde idi.

Kahve Yemen’de ratıb denilen bir zikir ve ayin şeklinin ortaya çıkmasına sebep olmuştu. Esma-i hüsnadan “kavi” ile “kahve” arasında, ses uyumunun yanı sıra her ikisinin ebced hesabıyla sayı değerlerinin 116 olması dolayısıyla yakın bir benzerlik vardır. Kahve içerek 116 defa “ya kavi” diye zikretmeye ratıb denir. Şeyh Abdullah el-Ayderus’a göre ratıbdan önce Fatiha da okunur. Şeyh b. İsmail Ba Alevi, ratıb olarak dört Yasin’le birlikte Hz. Peygamber’e 100 salavat getirilmesi gerektiğini söyler. Halis ve samimi bir niyetle kullanılan kahvenin müridlerde ibadet etme ve zikir yapma hevesini artıracağına inanılıyordu. Çok geçmeden kahve mevlidlerde ve camilerde de aynı maksatla kullanılmaya başlandı. Önceleri kahvenin kuru taneleri çerez gibi yenirken sonraları öğütülerek içilmeye başlandı.

BİBLİYOGRAFYA:
Abdülkādir b. Abdullah el-Ayderusi, en-Nurü’s-safir an ahbari’l-karni’l-aşir, Beyrut 1405/ 1985, s. 77; Dımaşk 1986, s. 449, 452; İbnü’l-İmad, Şezerat, VIII, 39, 62; Gazzi, el-Kevakibü’s-saire (nşr. Cebrail S. Cebbur), Beyrut 1979, I, 113-114; Zebidi, İkd, s. 90; a.mlf., İthafü’l-asfiya, s. 246; dunyadinleri.com; Haririzade, Tibyan, II, vr. 303ª319ª; Nebhani, Keramatü’l-evliya, I, 263; Abdülhay el-Kettani, Fihrisü’l-feharis, I, 311-312; Leyla es-Sabbağ, Min Alami’l-fikri’l-Arabi fi’l-asri’l-Osmaniyyi’l-evvel: Muhammed el-Emin el-Muhibbi, Dımaşk 1986, s. 392-393, 448-452; C. Van Arendonk, “Kahve”, İA, VI, 95-98; Louis Massignon, “Tarikat”, İA, XII/1, s. 5.



Yazar Hakkında

  • @Dünya Dinleri

    @Dünya Dinleri

    Bırakın Fikirleriniz Özgür Kalsın ! https://www.alternatifforum.org

    Dunyadinleri.Com Yöneticisi

İlgili Sayfalar