Ali-İlâhîlik; Batı İran'da Kürdistan ve Luristan eyâletlerindeki bazı Kürt kabileleri, ve Lübnan'ın kuzeyi ile Suriye arasındaki yörelerde yerleşik bazı kabile ve topluluklar arasında yaşayan dinî i'tikad.

Ali bin Ebî Tâlib'in ulûhîyeti inancı

İran'ın Luristan Eyaleti'nde Şiîiğin Zerdüştçülük ve diğer eski dinlerle karışması neticesinde oluşmuş olan senkretik bir dindir. Tarih boyunca Tanrı'nın ard arda belirli kişilerde tecelli ettiği inancı hâkimdir. Bu tecelliler arasında en yüksek rütbeli olanının ise, İslâmî kişiliklerden Ali bin Ebî Tâlib olduğu i'tikadı inançlarının temelini teşkil etmektedir.^[1] Şiî İslâm başta olmak üzere tasavvuf, Zerdüştçülük ve çeşitli gnostik düşünce akımlarından etkilenmiştir.^[2]

Dinî âyin ve törenler

Öğretileri kendi civar muhitlerinde yaşayan komşu Müslüman ve Hristiyanlar tarafından tam olarak bilinmeyen, Yezîdîler, Nusayrîler, ve benzeri bir çok dinî topluluklara atfedilmiş olduğu gibi, Ali-İlâhîler'e ait olduğu iddia edilen pek çok iğrenç ve tiksindirici, âyin ve törenlerin de mevcudiyeti öne sürülmüştür.^[3]

Eski dinî geleneklerin bir araya yığılması

Bazı bilim adamları ve araştırmacılar, özellikle Batı İran ve genel olarak ta Antik İran'da geçmiş dönemlerde yaygın olan din ve mitolojilerden aldıkları öğeler sebebiyle, Zerdüştçülük de dahil olmak üzere daha önceleri mevcut olan eski dinlerdeki gelenek ve törenlerin yığılarak bir araya toplanmasından oluşan Ali-İlâhîliğin, Ehl-i Hakk ve Êzîdîlik ile birlikte bir tür Batı İranî-Kürt dinî olarak kabul edilebileceğini dile getirmektedirler

Kaynakça